Op deze Internationale dag van de Coöperaties brengt REScoop.Vlaanderen, de Vlaamse federatie van burgerenergiecoöperaties, voor het eerst een overzichtelijk en cijfermatig rapport uit over de impact van burgerenergiecoöperaties in Vlaanderen en Brussel. De Monitor Burgerenergie 2024 toont in heldere cijfers hoe burgers via hun coöperatie samen bouwen aan een duurzame, eerlijke en solidaire energietoekomst.
“Dankzij dit rapport kunnen we eindelijk tonen wat duizenden burgers samen al jaren mogelijk maken. Net zoals onze collega’s bij Energie Samen in Nederland, brengen wij nu ook in Vlaanderen de kracht van burgerenergie in kaart – met cijfers, verhalen en impact,” zegt Anton Gerits, coördinator van REScoop.Vlaanderen.
Bijna 100.000 burgers bouwen mee aan een duurzame toekomst
In 2024 waren er 21 burgerenergiecoöperaties actief in Vlaanderen en Brussel, goed voor 97.535 coöperanten – een stijging van 5% tegenover 2023. Het model van gedeeld eigenaarschap en lokale samenwerking bewijst zich meer dan ooit als een krachtige hefboom voor de energietransitie.
“Warmtenetten, renovatiebegeleiding, ontzorging, opslag, flexibiliteit… geen uitdaging is te groot. Met burgerkapitaal bouwen we aan lokale veerkracht én betaalbare energie voor iedereen,” aldus Sophie Loots, bestuurslid van REScoop.Vlaanderen.
Energie in eigen handen
In 2024 wekten de burgerenergiecoöperaties samen meer dan 307 GWh hernieuwbare energie op, die werd gedeeld met meer dan 60.000 Vlaamse huishoudens via het coöperatieve model.
Dankzij het vertrouwen van duizenden burgers werd bijna 8 miljoen euro nieuw kapitaal opgehaald. In totaal investeerden de coöperaties ruim 36,5 miljoen euro in onder andere zon, wind, warmte, flexibiliteit en deelmobiliteit.
Breed en divers aanbod
De coöperaties werkten in 2024 op tal van domeinen tegelijk:
- Zonne-energie: 15 coöperaties realiseerden samen 27 MWp aan nieuwe installaties.
- Windenergie: in 2024 kwam een kwart (3 van de 12) nieuwe windturbines in Vlaanderen in burgerhanden, via Ecopower.
- Warmte: 7 coöperaties ontwikkelden warmtenetprojecten, er waren 288 individuele aansluitingen op een warmtenet.
- Renovatie: 750 burgers kregen onafhankelijk advies en begeleiding bij energetische renovaties.
- Deelmobiliteit: 120 elektrische deelwagens reden samen 934.000 km via CoopCEDAN.
- Laad- en opslaginfrastructuur: 6 coöperaties investeerden in batterijen, 8 coöperaties ondersteunden bij de plaatsing van laadpunten.
Flexibiliteit: burgers sturen mee het net
De energietoekomst vereist flexibiliteit. Burgerenergiecoöperaties spelen daarin een pioniersrol, met investeringen in batterijen, dynamische energiecontracten en gedragssturing. Zo telde Ecopower eind 2024 al 1% klanten met een dynamisch contract – bijna vier keer het Vlaamse gemiddelde – en dat aantal blijft stijgen.
Sociaal rechtvaardig en inclusief
Burgerenergie is méér dan techniek – het is een sociaal rechtvaardig project. In 2024 maakten burgerenergiecoöperaties hernieuwbare energie toegankelijk voor wie daar anders moeilijk toegang toe heeft: gezinnen met een laag inkomen, huurders in sociale woningen, bewoners van oude gebouwen en mensen in energiearmoede.
Dankzij collectieve installaties, aandelen op afbetaling, renovatiebegeleiding en solidariteitsacties gaven ze honderden burgers meer controle over hun energieverbruik én hun energiefactuur.
Coöperaties zijn actief betrokken in samenwerkingen met o.a. Netwerk tegen Armoede, SAAMO, Reset.Vlaanderen en Beweging.net, en onderstrepen zo hun rol in een rechtvaardige energietransitie.
De verbindende kracht van burgerenergie
Wat burgerenergiecoöperaties uniek maakt, is hun combinatie van technische expertise, maatschappelijke visie en lokale verankering. Ze vormen een brug tussen burgers, beleid en oplossingen op het terrein. Via REScoop.Vlaanderen werken ze intensief samen met overheden, het middenveld en kennisinstellingen, en nemen ze deel aan innovatieve projecten in binnen- en buitenland.
“Burgerenergie is een groeiende beweging van mensen die hun verantwoordelijkheid opnemen en samen bouwen aan een energietransitie die niemand achterlaat. Dit rapport toont hoe burgers, in lijn met de Europese visie, hun energievoorziening zelf in handen nemen door lokaal energie te oogsten, te delen én te besparen,” zegt bestuurder Jan De Pauw van REScoop.Vlaanderen.